Meş­ga­le ve iş, in­sa­nın işe ya­ra­dı­ğı­nın top­lum­sal tes­ci­li ol­du­ğu se­be­biy­le öne­mi­ni ko­ru­yor. İşin var ise, eko­no­mik değer alış­ve­ri­şin­de gü­ve­ni­lir, sos­yal iliş­ki­ler­de de ken­di­ne gü­ve­ni olan ki­şi­lik­te al­gı­la­nı­yor­sun. Bir de bun­la­ra bağlı diğer et­ki­le­yen­ler ek­se­nin­de, büyük öl­çek­li karar alma odak­la­rın­da (dev­let, hü­kü­met, parti, STK vb) dik­ka­te alı­nan­lar ara­sın­da olu­yor­sun.

Bu durum böyle devam edi­yor gibi, ancak bi­rey­sel oy­lu­mun­da ge­çi­mi ve ge­le­ce­ği ile il­gi­len­mek­ten başka şeye me­ca­li kal­ma­yan­la­rın gö­zün­den kaçsa da, kü­re­sel bo­yut­ta et­ki­si­ni sü­rat­le ar­tı­ran, in­sa­nı ve in­san­lı­ğı, be­de­ni ve bil­gi­si dahil, kur­du­ğu dü­zen­le­ri de de­ğiş­ti­recek ge­liş­me­ler ya­şan­mak­ta.

Ge­nel­de, dün­ya­da­ki “blok­lar” ara­sın­da ya­şa­nan, ye­rel­de de ide­olo­jik, inanç­sal ve etnik di­diş­me ola­rak ni­te­le­ye­bi­le­ce­ği­miz, bi­re­yi ve top­lu­mu, bi­linç iş­ler­li­ği ve işe ya­rar­lı­ğı ba­kı­mın­dan diri tutan bir­çok de­ğe­ri/bi­ri­ki­mi, dili ve ku­rum­la­rı ara­dan çı­ka­ra­cak bu ge­liş­me­le­rin ba­şın­da ya­zı­lım, bi­li­şim tek­no­lo­ji­si, büyük oran­da buna bağlı olan bi­yo­tek­no­lo­ji gel­mek­te­dir.

Ko­nu­nun ay­rın­tı­la­rı­na gir­me­ye­ce­ğim, fakat şunu be­lirt­mek is­te­rim; ken­di­nin dı­şın­da­ki dün­ya­nın iklim bil­gi­le­ri, madde bil­gi­le­ri, döngü bil­gi­le­ri ve onlar ara­sın­da­ki iş­le­yi­şin bil­gi­le­ri­ne vakıf olan insan, her­bir şeyi kendi ya­ra­rı­na yö­ne­te­bil­mek be­ce­ri­si­ne az çok eriş­miş­ti, ne yazık ki bu de­di­ğim ge­liş­me­le­rin mey­da­na ge­ti­re­ce­ği bilgi ve et­ki­le­şi­mi yö­ne­te­cecek halde değil gi­bi­me ge­li­yor.

Zihin de­ni­le­ni, duy­gu­la­rın kök bil­gi­le­ri, beyin ile or­gan­la­rın söze gel­mez mü­kem­mel­lik­te­ki uyu­mu­nu ma­ni­pü­le ede­bi­lecek im­kan­la­ra ula­şan in­sa­nın/yapay ze­ka­nın insan ve ruhu üze­rin­de ne tür et­ki­si­nin ola­ca­ğı­nı da ya­şa­ma­dan an­la­ma­sı­nın im­ka­nı yok diye dü­şü­nü­yo­rum.

Üret­ti­ği ve hakim ol­du­ğu her türlü aracı ge­re­ci kul­la­na­rak, kaş ya­pa­lım der­ken göz çı­ka­ran, yani, in­sa­nın sağ­lık­lı, den­ge­li ve gü­ven­li ya­şa­ma­sı için sı­nır­sız öneme sahip olan dün­ya­nın “eko­lo­jik” den­ge­si­ni bozan akıl, şimdi de, daha kar­ma­şık iş­le­yiş­le yol alan bi­yo­tek­no­lo­ji ve bi­li­şim tek­no­lo­ji­sin­den kay­nak­lı ge­liş­me­ler ile yüz yüze ge­li­yor. Bu du­rum­da, iç dün­ya­sı­nın şif­re­le­ri­ni çöz­müş, ken­di­ni di­le­di­ği gibi var etme im­ka­nı­na sahip olmuş insan, zi­hin­sel iş­le­yi­şi­nin mü­kem­mel­li­ği­ni bozup her şeyin mah­vı­na da sebep ola­bi­lir.

İste­mem tabi de, in­sa­nın her­han­gi bir se­bep­le, iş­lev­siz ve işsiz ol­ma­sı­nın do­ğu­ra­ca­ğı so­nuç­lar­dan en önem­li­si, onu dün­ya­da­ki olup bi­ten­le­re mü­da­hil olma gücü ve asıl önem­li­si ar­zu­sun­dan mah­rum ede­ce­ği­dir. Bunun Türk­çe­si, umut­suz­luk ve kö­le­li­ğe ra­zı­lık­tır. Do­la­yı­sıy­la da, ken­di­si­ne tah­sis edi­len, ken­di­ni ve ru­hu­nu il­gi­len­dir­me­yen statü, meş­ga­le ve rol­le­re razı, sa­de­ce (kor­ka­rım ki) hib­rit bes­le­nim ih­sa­nı­na fit, ha­ya­tın ana ta­dı­nın uza­ğın­da­lı­ğa ey­val­lah der ola­cak­tır. Bunu dünya öl­çe­ğin­de ve kit­le­sel ola­rak kabul eden­le­rin ha­ya­tın­da, el­bet­te ki, eko­no­mik bu­na­lım, bilgi kir­li­li­ği, umut ta­cir­li­ği, soy­gun, sal­gın has­ta­lık, sa­vaş­lar, doğal afet­ler, etnik ay­rım­cı­lık gibi şey­ler ya ge­ve­ze­lik oy­lu­mun­ca laf olsun tü­rün­den ya da hiç ol­ma­ya­cak­tır.

Bun­dan son­ra­ki ya­zı­la­rım­da başka bo­yut­la­rıy­la da ele al­ma­yı dü­şün­dü­ğüm bu ko­nu­nun, bi­li­şim, bi­yo­tek­no­lo­ji ve in­sa­nın iç iş­le­yi­şi ile il­gi­li mü­hen­dis­lik so­nuç­la­rı­nı ge­le­ce­ğin in­sa­nı için ya­kı­şır etmek, her aşa­ma­da umut­lu olmak ge­rek­ti­ği­ne ina­nan­lar­da­nım. Bunun için, ha­ya­ti önem­de ol­du­ğu­nu dü­şün­dü­ğüm bir ge­rek­çem var, o da şu; insan her­bir olu­şun tam ger­çe­ği ile uygun anda kar­şı­laş­ma­lı ki ona göre ha­ya­tı­na ka­ta­bil­sin o ger­çek­le­ri ve et­ki­si­ni, aksi halde insan de­di­ği­miz bü­tün­lük, zih­ni­ne mu­sal­lat olan ger­çek­li­ği de­ğer­len­di­rip an­la­ya­bil­mek­te ye­ter­siz ka­lı­yor, bunda ötürü de kor­ku­yor, fe­la­ket kur­gu­su ya­pı­yor. So­nuç­ta, bun­la­rın ka­osu­sun­da, ha­ya­ta mü­da­hil ol­mak­mış gibi al­gı­la­dı­ğı, ken­di­ni vakur ve an­lam­lı his­set­ti­ren bey­hu­de ve umut­suz­luk ya­ra­tan ça­ba­lar­la vak­ti­ni har­cı­yor.

Ola­bi­lir, şu söy­le­dik­le­ri­miz için­de, bi­yo­tek­no­lo­ji, tek­no­lo­jik imkan gibi ke­li­me­ler veya için­de geç­tik­le­ri ko­nu­lar ki­mi­le­ri­mi­ze soyut, hatta son de­re­ce çok uzak me­sa­fe­de du­ra­bi­lir, ancak yakın za­man­da an­lam­sız­lık, iş­siz­lik, kö­le­lik ve ruh çü­rü­me­si gibi ka­bu­lü zor ger­çek­ler ola­rak kar­şı­mı­za ça­ka­bi­lir.

Rek­lam­lı et­ki­le­yen­ler­le in­sa­nın ha­li­ne çare gibi su­nu­lan ko­mü­nizm­den fa­şiz­me, li­be­ra­lizm­den altta ka­la­nın canı çık­sın­cı­lı­ğa kadar bir çok yol ve yön­tem­le­ri de­ne­yen insan, ru­hu­nu geçip git­mek­le yap­tı­ğı ha­ta­dan dönüp, ona göre yön­tem­ler ge­liş­tir­me­li­dir.

Yoksa, yeni im­kan­lar­la ya­rat­tı­ğı me­de­ni­ye­tin kö­le­si olmak baht­sız­lı­ğın­dan kur­tul­ma şan­sı­na ere­me­ye­cek­ler­dir.

Umut, her şey­den daha çok ola­nı­dır onun.