Dünya tarihinde büyük yankı uyandıran ve hala dünya gündemini meşgul eden konulardan biri, İsrail’in kuruluşu, Filistin meselesi ve bu iki taraf arasındaki derin ve karmaşık gerilimdir. İsrail’in tarihi, 1948 yılında resmi olarak kurulduğu tarih olan 14 Mayıs’a kadar uzanır, ancak bu tarih öncesindeki olaylar ve süreçler, bugünkü gerilimin temelini atmıştır. Bu makalede, İsrail’in kuruluşunun arka planı, Filistin meselesinin kökenleri, İsrail ve Filistin arasındaki temel anlaşmazlıklar, Yaser Arafat’ın liderliği ve Hamas’ın rolü gibi önemli konular ele alınacaktır.
İsrail’in Kuruluşu
14 Mayıs 1948, bu ülkenin resmi olarak kurulduğu ve bağımsızlığını ilan ettiği kritik bir tarihtir. Ancak, İsrail’in kuruluşu, yıllar süren karmaşık bir sürecin sonucudur ve sadece 1948’e dayanmamaktadır.
İsrail’in kuruluşu, Birleşmiş Milletler’in 1947’de kabul ettiği Birleşmiş Milletler Bölgesel Bölünme Planı’na dayanmaktadır. Bu plan, Filistin topraklarının Yahudi ve Arap devletleri arasında bölünmesini öngörmüştür. Bu planın kabul edilmesi, tarihi bir karardı ve Filistin topraklarının kaderini değiştiren bir adımdı.
Ancak, İsrail’in kuruluşu sadece bir kararın sonucu değildir. Bu süreç, Filistin topraklarına göç eden Yahudi nüfusun artışını, Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünü, Britanya Mandası dönemini ve Arap-Yahudi gerginliğini içeren karmaşık bir tarihsel sürecin sonucudur.
Filistin meselesi ve İsrail’in kuruluşu, bu tarihsel bağlam içinde anlaşılmalıdır. Her iki tarafın da tarihî perspektifleri ve bu sürecin getirdiği acılar ve umutlar, bu karmaşık konunun ana unsurlarını oluşturur.
İsrail’in Kuruluşu Öncesi Durum
İsrail’in kuruluşu öncesinde Filistin, Osmanlı İmparatorluğu’na aitken Birinci Dünya Savaşı sonucunda Britanya İmparatorluğu’nun denetimine girmişti. Bu dönemde, Yahudi göçmenler Filistin’e gelmeye başlamıştı ve bu, Araplar arasında gerginliğe neden olmuştu. Yahudi Devleti’nin kurulması fikri, Siyonizm hareketinin bir sonucuydu. Siyonizm, Yahudi halkının kendi ulusal devletlerini kurma hedefini taşıyan bir ideolojiydi. Bu nedenle, İsrail’in kuruluşu öncesinde Filistin’de Yahudi-Arap gerginliği artmıştı.
İsrail ve Filistin Arasındaki Gerilim
Gerilimin Temel Sebepleri
İsrail ve Filistin arasındaki uzun süreli gerilimin temel sebepleri şunlardır:
- Toprak Meselesi: İsrail ve Filistin arasındaki en temel sorun, toprak meselesidir. İsrail, 1948 ve 1967 savaşları sonucunda toprak kazanmıştır. Filistinliler, bu toprakların bir kısmının kendilerine ait olduğunu iddia ederken, İsrail ise bu toprakları kendi toprakları olarak kabul etmektedir.
- Mülteciler: 1948’deki savaş sırasında Filistinliler arasında büyük bir mülteci krizi yaşandı. Birçok Filistinli evlerini terk etmek zorunda kaldı. Mülteci sorunu hala çözüme kavuşmamış durumda.
- Kutsal Mekanlar: Hem İslam hem de Yahudilik için kutsal olan Kudüs, İsrail-Filistin çatışmasının merkezinde yer alır. Her iki taraf da bu şehri kendi başkenti olarak görme konusunda ısrarcıdır.
Filistin Meselesinin Başlangıcı
Filistin meselesi, 20. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü ve Birinci Dünya Savaşı sonrasında bölgenin bölünmesi bu meseleyi derinleştirdi. Balfour Deklarasyonu (1917) ve Siyonist hareket, Yahudi yerleşimlerinin Filistin’e taşınmasını teşvik etti. Bu süreç, Filistinliler ve Yahudiler arasında gerilimi artırdı.
Arafat ve Hamas
Yaser Arafat
Yaser Arafat, Filistin Kurtuluş Örgütü (PLO) lideriydi ve 20. yüzyılın en tanınmış Filistinli liderlerinden biriydi. Arafat, Filistin halkının bağımsızlığını ve topraklarının iadesini savundu. Uzun yıllar süren mücadelesi, Filistin’in uluslararası alanda tanınmasına ve barış görüşmelerine yol açtı.
Hamas
Hamas, Filistin’de İslami bir direniş örgütüdür. Örgüt, 1987’de İntifada hareketinin bir parçası olarak kuruldu. Hamas, İsrail’e karşı silahlı direnişi ve Filistin topraklarının İslami bir devlete dönüştürülmesini savunur. Hamas’ın siyasi kanadı, Gazze Şeridi’nde yönetimi elinde tutmaktadır. Sonuç olarak, İsrail’in kuruluşu, Filistin meselesi ve bu iki taraf arasındaki gerilimler tarihsel ve karmaşık bir sürecin sonucudur. Bu meseleler, uluslararası barış çabalarıyla hala devam etmektedir ve çözüm bulunması zorlu bir görevdir.
