Kim Milyoner Olmak İster adlı yarışmada, “Yeni doğmuş bir bireyin yaşaması beklenen ortalama yıl sayısı olarak tanımlanan “doğuşta beklenen yaşam süresi” Türkiye’de 2021-2023 döneminde kaç yıl olmuştur?” sorusu soruldu. Şıklar ise şu şekilde;
A) 63.3 yıl
B) 70.3 yıl
C) 77.3 yıl
D) 84.3 yıl
Doğuşta beklenen yaşam süresi, yeni doğmuş bir bireyin mevcut ölümlülük riskleriyle karşı karşıya kalarak ortalama kaç yıl yaşayacağını ifade eder. Türkiye’de yapılan son araştırmalara göre, 2021-2023 döneminde doğuşta beklenen yaşam süresi 77,3 yıl olarak hesaplanmıştır. Bu değer, bir önceki dönemde (2020-2022) 77,5 yıl iken, yeni verilere göre hafif bir düşüş göstererek 77,3 yıl olarak belirlenmiştir.
Kadın ve Erkekler Arasındaki Fark
Kadınların erkeklere kıyasla daha uzun yaşadığı görülmektedir. 2021-2023 verilerine göre Türkiye’de erkeklerde doğuşta beklenen yaşam süresi 74,7 yıl iken, kadınlarda 80 yıl olarak hesaplanmıştır. Böylece kadınların ortalama ömür beklentisi erkeklerden yaklaşık 5,3 yıl daha fazladır.
Yaşa Göre Beklenen Yaşam Süresi
Belirli yaşlarda kalan yaşam süreleri de incelenmiştir:
- 15 Yaşındakiler için: Çalışma çağının başlangıcı olarak kabul edilen 15 yaşındaki bir bireyin, Türkiye’de 2021-2023 döneminde 63,5 yıl daha yaşaması beklenmektedir. Bu değer, erkeklerde 60,9 yıl, kadınlarda ise 66,1 yıl olarak ayrılmıştır.
- 30 Yaşındakiler için: 30 yaşındaki bireyler için kalan yaşam süresi 49,1 yıl olarak belirlenmiştir. Bu süre erkeklerde 46,6 yıl, kadınlarda ise 51,5 yıldır.
Bu bilgiler ışığında, sorunun doğru cevabının C şıkkı, 77.3 yıl‘dır.
2021-2023 Dönemi Türkiye’de Beklenen Yaşam Süresi
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2021-2023 dönemi hayat tabloları verileri, doğuşta beklenen yaşam süresiyle ilgili veriler sunuyor. İşte Türkiye genelindeki güncel yaşam beklentisi verilerinin ayrıntıları:
50 ve 65 Yaşındaki Bireyler için Beklenen Yaşam Süresi
- 50 Yaşındaki Bireyler: Türkiye genelinde 50 yaşında olan bir bireyin kalan yaşam süresi ortalama olarak 30,1 yıl olarak hesaplanmıştır. Bu süre erkekler için 27,8 yıl iken kadınlarda 32,3 yıl olarak belirlenmiştir. Bu, 50 yaşındaki kadınların erkeklerden ortalama 4,5 yıl daha uzun yaşaması beklendiğini göstermektedir.
- 65 Yaşındaki Bireyler: Türkiye’de 65 yaşında olan bir bireyin kalan yaşam süresi ortalama 17,4 yıl olarak hesaplanmıştır. Erkekler için bu süre 15,7 yıl iken, kadınlarda 19 yıl olmuştur. Böylece, 65 yaşındaki kadınların erkeklere kıyasla ortalama 3,3 yıl daha uzun yaşaması beklenmektedir.
Türkiye’de Doğuşta Beklenen Yaşam Süresine Göre En Uzun ve En Kısa Ömürlü İller
Türkiye’de doğuşta beklenen yaşam süresi illere göre değişiklik göstermektedir. En uzun ve en kısa yaşam süresine sahip iller şu şekildedir:
- En Yüksek Beklenen Yaşam Süresine Sahip İl: Tunceli, doğuşta beklenen 80,8 yıllık yaşam süresiyle Türkiye genelinde en uzun ömür beklentisine sahip ildir. Tunceli’yi 79,7 yıl ile Şırnak ve Mardin izlemektedir.
- En Düşük Beklenen Yaşam Süresine Sahip İl: Kilis, doğuşta beklenen 76,1 yıllık yaşam süresiyle en düşük yaşam beklentisine sahip ildir. Kilis’i 76,2 yıl ile Gaziantep ve 76,8 yıl ile Adana takip etmektedir.
Cinsiyete Göre Beklenen Yaşam Süresi Farklılıkları
Cinsiyete göre de iller arasında belirgin farklar gözlemlenmektedir:
- Erkeklerde En Yüksek Beklenen Yaşam Süresine Sahip İl: Tunceli, erkeklerde 78,1 yıl ile en uzun yaşam süresine sahip ildir. Tunceli’yi 77,1 yıl ile Mardin ve 77 yıl ile Bingöl takip etmektedir. En kısa yaşam süresine sahip iller ise 73,2 yıl ile Kilis, 73,6 yıl ile Gaziantep ve 74 yıl ile Kırklareli, Edirne ve Adana’dır.
- İstanbul ve Ankara’daki Beklenen Yaşam Süresi: En fazla nüfusa sahip şehir İstanbul’da doğuşta beklenen yaşam süresi 78,6 yıldır. Erkeklerde bu süre 75,8 yıl iken kadınlarda 81,3 yıl olarak hesaplanmıştır. Başkent Ankara’da ise doğuşta beklenen yaşam süresi 79,2 yıl olup, erkeklerde 76,5 yıl, kadınlarda ise 81,8 yıl olarak belirlenmiştir. Bu değerler Türkiye ortalamasının üzerindedir.
Eğitim Düzeyi ve Beklenen Yaşam Süresi
TÜİK’in verilerine göre, eğitim düzeyinin artması beklenen yaşam süresini de olumlu yönde etkilemektedir. Eğitim seviyesi yükseldikçe hem erkeklerde hem de kadınlarda yaşam süresi artmaktadır. Örneğin, ortaöğretim altı eğitime sahip 30 yaşındaki bireylerle yükseköğretim mezunu aynı yaştaki bireyler arasında yaklaşık 5 yıl yaşam süresi farkı tespit edilmiştir.
