Antalya’nın Kepez ilçesine bağlı Kızıllı Mahallesi’nde bulunan ve yaklaşık 300 yıllık geçmişe sahip olan dört kubbeli tarihi su sarnıcı, Antalya Büyükşehir Belediyesi, ASAT Genel Müdürlüğü ve Antalya Valiliği iş birliğiyle yeniden ayağa kaldırılıyor. Uzun yıllar kaderine terk edilen, kaçak kazılarla zarar gören ve harabeye dönen yapı, aslına uygun olarak restore edilerek hem korunacak hem de gelecek nesillere aktarılacak.
19 Mart 2024 tarihinde ASAT Genel Müdürlüğü envanterine geçen tescilli kültür varlığı statüsündeki yapı için restorasyon, onarım ve çevre düzenlemesini kapsayan kapsamlı bir proje başlatıldı.
“Koruma, kullanım ve sürdürülebilirlik ilkesiyle hareket ediyoruz”
ASAT Genel Müdürlüğü Etüt ve Plan Dairesi Başkanı Levent Hansu, çalışmanın iki aşamalı olarak planlandığını belirterek şu bilgileri verdi:
“Kentimizde bulunan mevcut tarihi yapıların korunması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla gerekli çalışmaları yapıyoruz. Eski su yapılarının tekrar kentimize kazandırılmasına yönelik koruma kullanım ve sürdürebilirlik ilkesine bağlı kalarak bir çalışmaya başladık. Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulunca 2012 yılında tescilli alan kabul edilen bu yapı, 2023 yılında koruma alanıyla birlikte mülkiyeti ASAT Genel Müdürlüğüne bağlı olan yerde çalışma yürütüyoruz. Yapıya yönelik çalışma iki aşamadan oluşmakta. Projelendirme aşamasında restitüsyon, rölöve ve restorasyon çalışmaları ile kullanımına yönelik çevre düzenlemesi.”
ASAT Harita Kadastro Teknikeri Tayfun Mercan ise projenin sahadaki ilk aşamaları hakkında bilgi verdi. Mercan, yapının içi ve çevresinde kaçak kazılar yapıldığını ve sarnıcın ciddi tahribata uğradığını vurguladı. Mercan, “İçinde ve çevresinde kaçak kazı yapıldığı belirlenen sarnıcın yan duvarları kazılarak yıkılmış. İçi ise çöplüğe dönmüş durumdaydı. Sarnıca giden bir yol dahi yoktu, su sarnıcının içinde balçık ve su birikintileri, eski lastikler, hayvan leşleri bulunuyordu. Önce buranın yolunu açtık sonra yapının içini temizledik, yapının etrafını çitle kapattık. Burayı daha korunaklı ve aslına uygun bir yapı haline getirerek tarihe sahip çıkacağız. Gelecek nesillerde bu tarihi yapıyı özgün şekliyle görmüş olacak” diye konuştu.
Antalya kırsalında benzeri yok
Araştırmacı-yazar Giray Ercenk, yapının sadece Kepez için değil, tüm Antalya için büyük bir kültürel değer taşıdığını söyledi. Ercenk, “Döşemealtı ve Kepez ilçelerinde özellikle Yörüklerin içme suyu, tarımsal ve hayvansal sulama amaçlı yol güzergahlarında inşa edilen su sarnıçları bulunur. Bu bölge önemli bir su biriktirme havzası. Yörükler kış ve bahar aylarını burada geçiriyordu. Suya ihtiyaçları olduğu için saklama ve kullanımı için bu tür yapılara ihtiyaç duydular. Bu bölgeye sarnıçlar ülkesi diyebiliriz. Yaklaşık 90 sarnıç bulunuyor. Dört kubbeli bu sarnıç ise Antalya kırsalında eşi benzeri olmayan bir yapı. Yaklaşık 300 yıllık bir geçmişi olduğunu düşünüyorum. Tarihi su sarnıcının aslına uygun şekilde restore edilmesi kültürel olarak çok önemli, bugünkü bakımsız ve atıl durumdan kurtuluyor mutlu oldum.” ifadelerini kullandı.
“Yapının teknolojik cihazlara üç boyutlu taraması ve ölçümleri yapıldı“
Restorasyon projesinde görevli mimar Döne Rabia Bakır Yılmaz, sarnıcın hem mimari hem de işlevsel açıdan eşsiz olduğunu belirterek şu değerlendirmede bulundu:
“Kesinlikle korunması ve tarihimize kazandırılması gereken bir yapı. Yapının teknolojik cihazlara üç boyutlu taraması ve ölçümleri yapıldı. Çevre düzenlemesi kazıları ve temizliği yapılacak. İklim krizi ve küresel ısınma sebebiyle suyu daha çok depolamamız gerekiyor, o yüzden bu yapıda aslın uygun biçimde su sarnıcı olarak kullanılacak.”
